مطالعه پترولوژی و ژئوشیمیایی سنگ های آذرین بخش فوقانی سازند کرج در جنوب زنجان

چکیده منطقه مورد مطالعه در جنوب شهر زنجان، بین طول جغرافیایی َ27 48ْ تا َ30 ْ48 شرقی و عرض جغرافیایی 35َ 36ْ تا 30ً 39َ ْ36 شمالی قرار گرفته است. از لحاظ تقسیم بندی واحدهای زمین-شناسی شرایط خاصی در استان زنجان حاکم است، به طوری که بخش شمال شرقی آن که شامل ارتفاعات کوه های تارم می باشد، قسمت کوچکی از دامنه های جنوبی زون البرز غربی است، در حالی که گستره های وسیعی از بخش مرکزی و جنوبی استان متعلق به زون ساختاری ایران مرکزی است. نخستین بار هیرایاما و همکاران، مجموعه سنگ های آتشفشانی-آذرآواری منطقه زنجان را به دو عضو غیر رسمی کردکند و امند تقسیم بندی کردند. توالی های اشاره شده در نقشه 100000/1 زنجان تحت عنوان بخش زیرین سازند کرج و بخش فوقانی سازند کرج نام گذاری می شوند. مجموعه سنگ های آتشفشانی منطقه شامل ریولیت، داسیت، آندزیت و ریوداسیت هستند. سنگ های آذرآواری منطقه نسبت به سنگ های آتشفشانی تنوع بیشتری داشته و شامل انواعی از توف های بلورین، توف خرده سنگی، لاپیلی توف، توف شیشه ای و توف جوش خورده با ترکیب داسیتی، ریولیتی و آندزیتی هستند. مطالعات پتروگرافی نمونه ها و وجود بافت های غیر تعادلی نظیر بافت غربالی و منطقه بندی در پلاژیوکلازها و حاشیه خورده شده در پلاژیوکلازها و پیروکسن ها نشان دهنده عدم تعادل ماگمای در حال تبلور است، که می تواند به دلیل پدیده تفریق ماگمایی، هضم و یا تغییرات فشار بخار آب باشد. مطالعات ژئوشیمیایی موید حضور یک ماگمای کالکوآلکالن پر پتاسیم بوده که در حین تکامل و صعود خود دستخوش فرآیندهای مختلفی نظیر تفریق و احتمالاً اختلاط ماگمایی شده است. در ارتباط با محیط تکتونیکی ماگمای مولد سنگ ها عقیده بر آن است، که با توجه به بررسی تغییرات عناصر خاکی نادر و وجود نشانه هایی از متاسوماتیسم توسط سیالات آبکی، می توان منشأ ماگما را محیط فرورانش دانست.